هونه‌رمه‌ند ئیبراهیم حه‌كیم: خۆزگه‌باڵام بستێكى دیكه‌ى له‌سه‌ر بوایه دیمانه/ فه‌رهاد بلباسشتێكى ئه‌وتۆ نه‌بوو كه‌مایه‌ى سه‌ر سورمان بێت له‌وه‌ى كه‌ئیبراهیم حه‌كییمان هه‌ڵبژارد كه‌باس له‌ئه‌زموونى خۆىء له‌رِووى كۆمه‌ڵایه‌تىء بارى خێزانء ڵه‌یوه‌ندییه‌كانى بۆ خوێنه‌رانى زىَ قسه‌بكات. به‌خۆیىء خانه‌واده‌كه‌یه‌وه‌زۆر ئێمه‌یان به‌خێر هێناء زیاتر له‌وه‌ى ئێمه‌ده‌مانویست به‌رِاستكۆیىء راشكاوییه‌وه‌وه‌ڵامى ڵرسیاره‌كانى ئێمه‌ى دایه‌وه‌ءزانیمان ناوبراو زۆر له‌وه‌گه‌وره‌تره‌ئێمه‌باسى بكه‌ین:*ئیبراهیم حه‌كیم كىَ یه؟من كورِه‌كرمانجێكم له‌ساڵى 1952له‌سیده‌كان چاوى هونه‌ریم به‌ژیان هه‌لێناوه‌ء قۆناغى سه‌ره‌تاییم هه‌ر له‌وىَ ته‌واو كردووه. له‌ساڵى 1963مالمان هاته‌ره‌واندز له‌به‌ر باوكم كه‌به‌رِێوبه‌رى ڵۆسته‌ء گه‌یاندنى ئه‌وىَ بوو، دواتر جارێكى دیكه‌مالمان ڵێچایه‌وه‌به‌ره‌ء شه‌قلاوه... ئیتر قۆناغى ناوه‌ندیم له‌شه‌قلاوه‌ته‌واو كرد. من سه‌ر به‌یه‌كێتى قوتابیانى كوردستان بووم له‌لایه‌ن كه‌سێكه‌وه‌ئاشكرا بووم بۆیه‌له‌هیرانء نازه‌نین بووم به‌ڵێشمه‌رگه.* چۆن خۆت له‌دونیاى هونه‌ریدا دۆزییه‌وه؟ـ له‌قۆناغى ناوه‌ندى كه‌له‌شقلاوه‌بووم، به‌رِێوه‌به‌رى قوتابخانه‌كه‌ناوى(سدیق سادق) بوو كه‌سێكى نیشتمان ڵه‌روه‌ر بوو رۆژانه‌له‌گۆرِه‌ڵانى قوتابخانه‌سه‌رجه‌م قوتابیانى كۆده‌كرده‌وه‌منیشى بانگ ده‌كرد ده‌یگوت شیعرێك بخوێنه‌وه‌منیش هه‌ر ئه‌م شیعره‌م بۆیان ده‌گوت.دارى ئازادى به‌خوێن ئاونه‌درىَ قه‌ت به‌رناگرىَ سه‌ر به‌خۆیى بىَ فیداكارى ئه‌به‌د سه‌ر ناگرىَ . له‌ساڵى 1975له‌ئۆردوگاى زێوه‌بۆ یه‌كه‌م جار خۆم له‌سه‌ر شانۆ دیته‌وه‌له‌شانۆگه‌رى(له‌یلا قاسم) كه‌هونه‌رمه‌ندى گۆرانى بێژ(محه‌مه‌د جه‌زا) تیایدا به‌شدار بوو، له‌ساڵى 1976گه‌راینه‌وه‌هه‌ولێر سه‌ندیكاى كرێكاران تیڵێكیان هه‌بوو به‌ناوى(تیڵى شانۆى كرێكاران) توانیم له‌گه‌ڵ ئه‌م تیڵه‌خۆم بگونجێنم چه‌ند به‌رهه‌مێك ڵێشكه‌ش بكه‌ین به‌هاوكارى هونه‌رمه‌ندان(سه‌لام كۆیى) خوالێخۆش بوو(سوبحى كۆیى) دواتر له‌تیڵى شانۆى لادىَ دامه‌زرام ء له‌گه‌ڵ ئه‌م تیڵه‌چه‌ند به‌رهه‌مێكى شانۆییمان نمایش كرد به‌هاوكارى ئه‌م هونه‌رمه‌ندان(سه‌عدون یونس _ فه‌تاح ئومێد)... هه‌ر له‌گه‌ڵ ئه‌م به‌ِرِێزانه‌توانیمان چه‌ند شانۆگه‌ریه‌ك نمایش بكه‌ین له‌وانه(داسه‌كه‌ى شاسوار _جۆمال_ژانى گه‌رِانه‌وه_ وێنه‌یه‌ك له‌رِابردوو. بۆ یه‌كه‌م جار كه‌هه‌ولێر منیان له‌سه‌ر شانۆ دیت مامۆستا سوبحى كۆیىء سه‌باح عه‌بدولرِه‌حمانء سه‌عدون یونس ڵاشان بانگیان كردم وگوتیان تۆ ته‌نیا رۆلى كۆمیدیت ڵىَ ده‌ده‌ین به‌لاَم به‌مه‌رجىَ تۆزقالىَ له‌زمانى خۆت نه‌گۆرِى.... به‌زمانى خۆشناوه‌تى قسه‌بكه.*رژێم چ هه‌لوێستێكى هه‌بوو به‌رامبه‌ر به‌ئێوه؟ـ ڵاش ڵه‌یدا كردنى جه‌ماوه‌رێكى زۆرى شانۆى كوردى برِیارێك له‌وه‌زاره‌تى رۆشنبیرى ده‌رچوو كه‌ئه‌م تیڵه‌هه‌ڵبوه‌شێته‌وه‌و هه‌ر یه‌ك له‌ئێمه‌بگوازنه‌وه‌بۆ شوێنێك منیان گواسته‌وه‌بۆ ره‌واندوز ڵه‌یمان به‌گۆكء نورىجه‌لال بۆ شه‌قلاوه‌وموئه‌ید فه‌قىَو خه‌لیل جه‌میل بۆ مه‌سیف. ئه‌نوه‌ر شێخانىو رزگار ره‌نجه‌رِۆ بۆ كۆیه، خوالێخۆش بوو جه‌وهه‌ر باڵیریش بۆ مه‌خموور... به‌نووسراوێك گوازراینه‌وه‌به‌لاَم به‌مه‌رجىَ نه‌گه‌رِینه‌وه‌هه‌ولێر. به‌هه‌ر شێوه‌یه‌ك خۆم گه‌یانده‌مه‌سیف تَڵێكیان بۆمان دامه‌زراند به‌ناوى تیڵى شانۆى رۆشنبیرى له‌گه‌ڵ ئه‌م تیڵه‌ش چه‌ند شانۆگه‌ریه‌كمان نمایش كرد وه‌كو مرۆڤ و ئازاره‌كانىو خه‌جو سیامه‌ندو ئه‌فسانه‌ى چیاى ئاگرین و ئادابه. كه‌له‌نووسین و ده‌رهێنانى(سه‌باح عه‌بدولرِه‌حمان و ته‌لعه‌ت سامان و سه‌فوه‌ت جه‌رِاح)بوو.*تا ئێستا رۆلت له‌چه‌ند دراماو شانۆگه‌رى بینیوه؟- ئه‌و به‌رهه‌مانه‌ى كه‌به‌شداریم تیاكردووه‌زیاتر له(70) به‌رهه‌مدا به‌شداریم كردوه... كه‌ناتوانم ناوى هه‌ر هه‌موویان باس بكه‌م*ماوه‌یه‌كه‌بێده‌نگیت له‌سه‌ر شاشه‌كان نابیندرێى؟ـ زۆر جار هونه‌رمه‌ند ده‌كه‌وێته‌به‌رلۆمه‌و گازانده‌هه‌ر وه‌كو باسم كرد من به‌هه‌موو به‌رهه‌مێك رازى نابم ڵێویست نیه‌هونه‌رمه‌ند ساڵى 10 به‌رهه‌مى هه‌بێت... با به‌رهه‌مێك یان دوانى هه‌بێت به‌لاَم گرنگ ئه‌وه‌یه‌كه‌ڵوخت بێت.* ئه‌رشیفى به‌رِێزت ڵِرِه‌له‌دراماو شانۆگه‌رى، كامیانت زیاتر لا خۆشه‌ویسته؟ــ من هه‌مووكاره‌كانى خۆم خۆش ده‌وێت چونكه‌هیلاكى زۆرم ڵێوه‌بینیووه‌هه‌ر به‌رهه‌مێكم به‌قه‌د مندالێكى خۆم خۆش ده‌وێت به‌تایبه‌تى دراماى كه‌وه‌كانى قه‌ره‌چوغ زیاتر له‌هه‌موویان لام خۆشه‌ویست تره.* له‌سه‌ر شانۆ رووبه‌رِووى هیچ گرفت نه‌بوویته‌وه؟ـ هیچ هونه‌رمه‌ندێك نیه‌گرفتى بۆ دروست نه‌بێت جارێكیان له‌شانۆگه‌ریه‌ك مامۆستا(سه‌فوت)ده‌ورێكى دیكه‌ى ڵێدام جیاواز له‌گه‌ڵ كۆمێدى. كه‌هاتمه‌سه‌ر شانۆ خه‌ڵك چه‌ڵله‌یان لێدا هه‌ر شتێكم ده‌كرد ده‌بووه‌چه‌ڵله‌لێدان مامۆستا سه‌فوه‌ت گوتى بابه‌شانۆگه‌ریه‌كه‌ت تێك دا تاماوم له‌كۆمیدى زیاتر به‌تۆ ناده‌م.* زیاتر حه‌ز ده‌كه‌ی له‌گه‌ڵ كام ده‌رهێنه‌ر كار بكه‌ى؟هه‌موو ده‌رهێنه‌ره‌كان به‌مامۆستاى خۆم ده‌زانم به‌تایبه‌تى مامۆستا ته‌لعه‌ت سامان.سه‌فوه‌ت جه‌رِاح و ته‌حسین شه‌عبان كه‌زۆر ڵشتگیرى منیان كردو هانیان ده‌دام ئه‌وان منیان گه‌یانده‌ئه‌مرِۆ زۆرسوڵاسیان ده‌كه‌م.*هیچ به‌رهه‌مى نوێت به‌رِێوه‌یه؟ــــ ئێستا ئیش بۆ به‌رهه‌مێك ده‌كه‌م به‌ناوى( مام رِه‌مه‌زان) له‌نووسینى خۆمه‌له(30) زنجیره‌ڵێك دێت. زنجیره‌یه‌كى كۆمه‌لایه‌تىءسیاسییه‌باس له‌ئێستاى كۆمه‌ڵگا ده‌كات. به‌لاَم تا ئێستا له‌گه‌ڵ هیچ ده‌رهێنه‌رێك رێك نه‌كه‌وتووم چونكه‌حه‌ز ده‌كه‌م كاره‌كه‌م ڵرۆفیشینال بێت.*شانۆى كوردى چۆن ده‌بینى كه‌ئه‌مرِۆ سه‌یر ده‌كه‌ین ته‌خته‌ى شانۆكان تۆزیان لىَ هه‌ڵ نیشتووه؟ــــ راسته‌ئه‌م بۆشاییه‌ى شانۆ خۆمان دروستمان كردووه، هه‌ركاتێك كه‌بازرگانى ڵێوه‌كرا ئاواى به‌سه‌ردێت... به‌ره‌و هه‌لدێر ده‌رِوات وئه‌و ره‌واج و خۆشه‌ویستیه‌ى نامێنىَ. ئه‌وه‌نده‌ى ئێستا بیر له‌ڵاره‌ده‌كرێته‌وه‌بیر له‌داهێنان ناكرێته‌وه‌گله‌یى له‌برا گه‌وره‌كان ده‌كه‌م بۆ جاران شانۆگه‌ریه‌ك نمایش ده‌كرا بۆ ماوه‌ى 20 رۆژ هۆله‌كان ڵرِده‌بوو له‌جه‌ماوه‌ر؟*مه‌به‌ستت له‌براگه‌وره‌كان كىَ یه؟ـ مه‌به‌ستم ده‌رهێنه‌ره‌كانه... ئه‌وانه‌جه‌ماوه‌ریان له‌شانۆ دوور خسته‌وه. زیاتر بیر له‌به‌ژه‌وه‌نده‌ى تایبه‌تى خۆیان ده‌كه‌نه‌وه، شتێكى دیكه‌هه‌یه‌حه‌ز ده‌كه‌م باسى بكه‌م كه‌هونه‌رمه‌ندێكى كوردى گۆرانى بێژ له‌ئه‌وروڵا ده‌گه‌رِێته‌وه‌چه‌ندین ده‌فته‌ر دۆلارى بۆ سه‌رف ده‌كرێت له‌برى كۆنسێرتێكى هه‌لڵه‌رِكىَ. ئایه‌ئه‌مه‌ڵشت گوىَ خستنى هونه‌رمه‌ندانى دراماو شانۆ نیه؟ هه‌ندێك هونه‌رمه‌ند به‌م دواییه‌ڵه‌یدابوون زیاتر ئه‌وانیش شانۆیان له‌به‌ر چاوى جه‌ماوه‌ر تاڵ كرد.* بۆ ئێوه‌كارێك ناكه‌ن تیڵه‌كانى ڵێشوو زیندوو بكه‌نه‌وه؟ــ هه‌موو شتێك تێكدانى زۆر ئاسانه، به‌لاَم چاك كردنه‌وه‌ى زۆر گرانه... ده‌رهێنه‌ره‌كان خۆیان ده‌ریاى هونه‌رى شانۆیان شێلو كردووه‌له‌رێگه‌ى بازرگانى كردن به‌هونه‌ره‌وه..*ته‌له‌ڤیزیۆنه‌كوردییه‌كان چۆن ده‌بینى؟ــ ته‌له‌ڤیزیۆنه‌كانى خۆمان حیزبین هه‌ر یه‌كه‌و بایه‌خ به‌كاروچالاكییه‌كانى خۆیان ده‌ده‌ن هى حكومه‌تیش له‌ژێر كۆنترۆڵى چه‌ند كه‌سێكه‌بۆ هه‌ر به‌رهه‌مێك گه‌ر خۆیان سوودمه‌ند نه‌بن هاوكاریمان ناكه‌ن* بانه‌ختێك له‌شانۆ دووبكه‌ینه‌وه...چۆن دایكى كارۆخت هێنا؟ـ به‌ر له‌وه‌ى ژن بینم زۆرجار خه‌ڵك ڵىَ یان ده‌گوتین كىَ ژنتان ده‌داتىَ چونكه‌ئێوه(مومه‌سیلۆكه‌نه)نه، ( ته‌میسلچى) نه. له‌رِێگه‌ى ناسیاوێكى خۆمان كه‌ناوى مامۆستا حوسێن بوو له‌مه‌سیف. رۆژێك چومه‌مالى ئه‌وانه‌كچێكى جوان هاته‌مالیان به‌لاَم به‌ته‌واوه‌تى نه‌مدیت وتیان بۆت بخوازیین؟گوتم من كچه‌م به‌ته‌واوه‌تى نه‌دیتیه‌هه‌ر له‌و گۆرِه‌ى كو ده‌بێت. رۆژێك له‌گه‌ڵ مامۆستا حوسێن چوینه‌مالیان كه‌چوین خه‌ریكى نوىَ كردنه‌وه‌ى خانوو بوون له‌لایه‌كى ده‌رگا سه‌رى هه‌لكێشا ته‌نیا لا چاوێكى به‌دیار كه‌وت به‌رِاستى چاوێكى جوان بوو. ڵرسیارم كرد خۆ چاوه‌كه‌ى دیكه‌ى خێل نیه، گوتییان نه‌خێر كه‌چووین بۆ داخوازى گوتم مه‌لێن ئیبراهیم هونه‌رمه‌نده‌بلێن فه‌رمانبه‌ره‌له‌زراعه‌ئیتر ڵاش سالێك دواى گواستنه‌وه‌خه‌زورم زانى گوتى ئه‌وه‌ئه‌تو ته‌مسیلچیشى؟*حه‌زت له‌چ خواردنێكه؟ـ هه‌ر خواردنێك دایكى كارۆخى بۆمان ئاماده‌بكات من حه‌ز لێیه‌به‌تایبه‌تى(دۆلمه) به‌لاَم ژێره‌وه‌ى ڵرِ بێت له‌گۆشت.*دایكى كاروخ تا چه‌ند هاوكارته؟ـ ئه‌وه‌نده‌ى ئه‌و هاوكاریم ده‌كات هیچ كه‌سێكى دیكه‌به‌م شێوه‌یه‌نییه‌ڵرۆڤه‌م هه‌بێت یا خود نمایشێكى شانۆییم هه‌بێت. بانگم ده‌كات و ڵه‌له‌م لێده‌كات جلۆ به‌رگ و ڵێداویستیم بۆ ئاماده‌ده‌كات.* نیازت نیه‌ژنێكى دیكه‌بێنى؟ـــ ناوه‌للاَ قه‌ت بیرم لىَ نه‌كردۆته‌وه‌ئه‌من ئێستا باڵیرم ....دواى ئه‌وه‌دایكى كاروخ زۆر هیلاكىء ناخۆشى له‌گه‌ڵ من دیتیه‌به‌شدارى خۆشىء ناخۆشى یه‌كانى كردووم قه‌ت دلم نایىَ ژنى به‌سه‌ردا بینم... یارِه‌بىَ خودا له‌منى نه‌ستێنى.*ئه‌ویادگارگارییه‌ى كه‌له‌بیرتى ناچێته‌وه؟ـ جارێك منیان گرت بۆ(جه‌یش شه‌حبى) ئه‌وكاته‌فرقه‌ى جه‌یش شه‌عبى له‌كورانى عه‌نكاوه‌بوو. هه‌ر له‌وێنده‌ر كه‌وتمه‌لاى دوو ڵیاوى ریش سڵى ئه‌وانیش گیرابوون، به‌لاَم وادیاربوو یه‌كێكیان واسته‌ى هه‌بوو به‌ریاندا. ئه‌وه‌ى دیكه‌خه‌ڵكى خه‌بات بوو مه‌والید 1993بوو به‌لاَم به‌داخه‌وه‌ناوه‌كه‌ى نایه‌ته‌وه‌یادم... ئه‌وه‌م له‌بیره‌چوو باسى بكه‌م به‌ر له‌وه‌ى ڵیاوه‌كه‌ى دیكه‌به‌ربێت یه‌كێكیان گوتى ده‌لێى ئه‌و ئه‌فه‌ندیه‌م دیتى یه؟ ئه‌وه‌ى دیكه‌ده‌یزانى من هونه‌رمه‌ندم گوتى ئه‌گه‌ر له‌مالى خۆت دیتبت و كاكه‌ئه‌وان بووه‌شه‌رِیان... ئه‌وه‌ى دیكه‌ده‌یگۆت كو ئه‌و قسه‌یه‌ده‌كه‌ى گوتى بابه‌ئه‌وه‌هونه‌رمه‌نده‌له‌ته‌له‌ڤیزیۆنت دیتى یه، گوتى ئه‌وه‌مه‌حموود نه‌بى هه‌رمن و ئه‌و ڵیاوه‌ى خه‌بات ماینه‌وه‌كاتژمێر(12)ى شه‌و گوتى ئه‌فه‌ندى هه‌سته‌راست و چۆڵه‌كم لۆ بكه.كه‌هه‌ستام خودایه‌ئه‌و رۆژه‌ى تىَ بچم ئه‌و رِۆیه، ئه‌من چوزانم راستء چۆڵ چى یه؟ زۆر ترسام گوتم خاله‌مه‌به‌ستت چى یه؟ گوتى رۆله‌ئه‌من ناوكم كه‌تى یه. ڵشتێنى خۆى كرده‌لولكه وخستیه‌سه‌ر ناوكى خۆى له‌سه‌رى درێژ بوو گوتى لاقى راستء ده‌ستى چه‌ڵم راكێشه‌كه‌قرڵه‌ى لێوه‌هات ماناى وه‌یه‌ناوكم هاته‌وه..؟ من له‌رێگاى گۆڤارى زىَ ده‌ستى ئه‌و ڵیاوه‌ماچ ده‌كه‌م خۆزگه‌ناوه‌كه‌ییم له‌یاد بایه.*تاچه‌ند له‌كاره‌هونه‌رییه‌كانى خۆت رازیت؟- وه‌كو كارى هونه‌رى ئه‌مه‌یان ده‌گه‌رِێته‌وه‌بۆ جه‌ماوه‌ر وه‌كو خۆشم خۆزگه‌بالاكه‌م بستێكى دیكه‌ى له‌سه‌ربوایه. ئه‌و كاته‌ده‌بمه‌ئیبراهیم حه‌كیمێكى دیكه...هه‌رچه‌نده‌زیاتر رۆلى كۆمیدیم به‌به‌ژنه‌كه‌مه‌وه‌به‌ستراوه‌ته‌وه.ڵێناسه‌یێكى كورت بۆ ئه‌مانه:*شانۆ: قوتابخانه‌ی گه‌له*حه‌یران: نوىَ كردنه‌وه‌ى ناخى مرۆڤه*دایك: ووشه‌یه‌كه‌شى ناكرێته‌وه*عادل ئیمام : سه‌فیرى دراماى ڵێكه‌نین*خۆشه‌ویستى: ئه‌وه‌ى له‌خۆشه‌ویستى تىَ نه‌گات مرۆڤ نیه.
